Sonrasında hem korku, hem de bilimkurgu sineması için vazgeçilmez bir tip yaratacak olan kaçık profesör / çılgın bilimadamı (mad scientist) kendini ilk kez J. Seatle Dawlwy yönetimindeki 1910 yapımı sessiz kısa film Frankenstein’da gösterir. Thomas Edison’un yapımcılığını yaptığı film, Mary Shelly'nin 1818'de kaleme aldığı eserin ilk sinema uyarlaması olma özelliği de taşımakta. Filmde genel gelenekten farklı olarak Frankenstein’ın canavarı, birleştirilmiş ceset parçalarından değil doktorun deneyleri sonucu adeta yoktan varediliyor. Bu yönüyle ve aynalar kullanılarak yaratılan derinlik etkisiyle film oldukça etkileyici sahneler barındırıyor.
Sessiz, ABD, 16 dk.
Diğer bir ilk örnek 1915 Fransız yapımı La folie du Docteur Tube (The Madness of Dr. Tube). Savaşla beraber Fransız sinemasının gerilediği zor bir dönemde yapılan filmde çılgın profesörü, yönetmen Abel Gance'in beş filminde daha beraber çalıştığı Albert Dieudonné canlandırıyor. Gance, insanları hipnoz yoluyla itaatkâr yapmaya çalışan bir bilimadamının aklını kaçırışını ve hipnoz sahnelerini lensi cüretkarca distorte ederek psikedelikleştiriyor. Fransa’da 1920’li yıllarda sinemada ortaya çıkan Empresyonizm akımını da başlatan sanatçılardan biri olan Abel Gance‘in La roue (The Wheel, 1923) ve Napoleon vu par Abel Gance’i (Napoleon, 1927) sessiz sinemanın başyapıtları arasında yer almakta.
Diğer bir ilk örnek 1915 Fransız yapımı La folie du Docteur Tube (The Madness of Dr. Tube). Savaşla beraber Fransız sinemasının gerilediği zor bir dönemde yapılan filmde çılgın profesörü, yönetmen Abel Gance'in beş filminde daha beraber çalıştığı Albert Dieudonné canlandırıyor. Gance, insanları hipnoz yoluyla itaatkâr yapmaya çalışan bir bilimadamının aklını kaçırışını ve hipnoz sahnelerini lensi cüretkarca distorte ederek psikedelikleştiriyor. Fransa’da 1920’li yıllarda sinemada ortaya çıkan Empresyonizm akımını da başlatan sanatçılardan biri olan Abel Gance‘in La roue (The Wheel, 1923) ve Napoleon vu par Abel Gance’i (Napoleon, 1927) sessiz sinemanın başyapıtları arasında yer almakta.
Sessiz, Fransa, 10 dk.
Kaçık bilim insanı teması, anlatımı ve sunduğu yeni hikaye ile izleyiciyi provake eden bir unsur olmaktan öte, öncü sinemanın sosyal eleştiri veya taşlayıcı alegoriler sunmasına ortam da hazırlıyordu. Bu yaklaşımın en tanınmış örneği, René Clair'in 1924 tarihli ilk filmi Paris qui dort'tur (At 3:25/The Crazy Train/Paris Asleep). Clair’in bizi sinema tarihinin ilk kaçık bilginlerinden biriyle tanıştırdığı bu filmde yerden yüksekte bulunan bir grup insan dışındaki tüm Paris’in ışınlama cihazı ile hipnotize edildiğine, tüm saatlerin belli bir yerde takıldığına, kent sakinlerinin adeta birer fotoğraf karesi gibi donup kaldığına tanık oluruz. Bu tablo cihazdan etkilenmeyen insanların toplumsal histerisi ve tekrarlanan olaylardan ders çıkarılmaması filmi yozlaşmış insanlığın trajikomedisi haline dönüştürüyor.
Sessiz, Fransa, 35 dk.
Filmin İngilizce versiyonunu archive.org'dan izleyebilir ve indirebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder